Πράμνειος Οίνος

Ο Πράμνειος οίνος είναι ποικιλία κρασιού, μαύρο και βαρύ από άποψη αλκοολικών βαθμών, γνωστό από την εποχή ακόμη του Ομήρου (περίπου δηλ. από το 850 π.Χ).

Στις αρχές του 1900 και στη δεκαετία του 1920 σύμφωνα με τις πληροφορίες από τα βιβλία αντίστοιχα "Ικαρία, γεωγραφική της νήσου περιγραφή" του Γ. Λομβαρδά και "Ικαριακά Χρονικά" του Λ. Σπανού, αντιπροσώπευε το 1/3 περίπου της παραγωγής του νησιού.

Η ιστορία του είναι πολύ μακρινή. Συνδέεται με τους μύθους και τη λατρεία του Διονύσου στο νησί (τα αρχαιολογικά ευρήματα και τα τοπωνύμια σε πολλές περιοχές του νησιού έχουν την καταγωγή τους στη Διονυσιακή τελετουργία).

Τη μαγική δύναμη του κρασιού γεύονται οι ήρωες της Ιλιάδας, όταν ετοιμάζονται για μάχη, καθώς δυναμώνουν το πολεμικό τους μένος, πίνοντας τον κυκεώνα, δηλαδή, Πράμνειο οίνο ανακατεμένο με χλωρό τυρί και αλεύρι από κριθάρι! (Όμοιρος)

Στα παραθέματα από αρχαία και νεώτερα κείμενα, όπου αναφέρεται το κρασί της Ικαρίας, καταγράφονται τα βασικά χαρακτηριστικά του σχεδόν με τις ίδιες λέξεις.
Οίνος ούτε γλυκύς, ούτε παχύς, αλλά αυστηρός, σκληρός...

"Πράμνειον ον ίδμεν φασί παχύν και πολύτροφον. Και η προσφορά ου διψήσεως φασίν άκος αλλά εμφορήσεως ένεκεν.."
Ευστάθιος

"κατά τον Φρύνιχο ου γλύξις ουδ υπόχυτος αλλά Πράμνιος"
Διογένης Λαέρτιος

"...έστι δε ούτος, γένος τε οίνου. και έστιν ούτος ούτε γλυκύς ούτε παχύς, αλλά αυστηρός και σκληρός και δύναμιν έχων διαφέρουσαν..."
Αθήναιος

"...έστι δε εγκώμιον οίνου και σκληρός οίνος..."
Ησύχιος

"Το κρασί των Ικαρίων είναι δυνατό και το αναμειγνύουν πάντα με νερό.."
Γεωργειρήνης

"παρασκευάζεται στην Ικαρία ένα κρασί που λέγεται σκέτο, είναι υψηλόβαθμο και σκληρό"
Σταματιάδης

Είναι ελάχιστα μέρη σε όλο τον κόσμο, που παράγουν φυσικώς υψηλόβαθμους οίνους ξηρούς. Επίσης οι επιστήμονες του κρασιού δέχονται ότι σημαντικό ρόλο στα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του κρασιού, διεκδικεί ο μύκητας που απαντάται σε κάθε τόπο. Δηλαδή διαφορετικοί μύκητες στα ίδια σταφύλια, δίνουν διαφορετικά κρασιά.

Με αυτά τα δεδομένα γίνονται έρευνες από πανεπιστημιακές ομάδες σχετικά με την ύπαρξη μιας ιδιαίτερης ομάδας μικροοργανισμών, που συνεργάζονται και δίνουν το μοναδικά ασυνήθιστο χαρακτηριστικό, να μπορούν να ζημώσουν σε συγκέντρωση αλκοόλης άνω των 16 βαθμών με τις συνηθισμένες συνθήκες περιβάλλοντος. Τα αποτελέσματα των ερευνών θα ενισχύσουν σημαντικά τη θέση της Ικαρίας μέσα στις αμπελοπαραγωγικές περιοχές.

Το πρώτο επίσημο κρατικό χαρακτηριστικό που καταγράφει ωστόσο μια ιδιαιτερότητα του Ικαριακού αμπελώνα είναι η από 3/2/1970 απόφαση του Υπουργείου Γεωργίας για την επιτρεπόμενη καλιέργεια του Φωκιανού στην Ικαρία. Τον Ιούνιο του 2006 δόθηκε από την πολιτεία ο χαρακτηρισμός γεωγραφικής ένδειξης "τοπικός οίνος". Αυτό ήταν αποτέλεσμα μια συλλογικής προσπάθειας που διήρκεσε περίπου πέντε χρόνια και συμμετείχαν ενεργά τόσο οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης Α και Β βαθμού, όσο και ο κος Ν. Αφιανές*.

Το καριώτικο κρασί, προϊόν μιας πανάρχαιας συνταγής που φυλάχτηκε και διασώθηκε σε πιθάρια χωμένα στη γη, έχει επίσημα πια την ταυτότητα της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας του.

Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για την καταγωγή του ονόματος Πράμνειος: Μία είναι ότι το όνομα προέρχεται από το ότι "πραΰνει το μένος" και μία άλλη ότι υπάρχει ένα οινοφόρο όρος στην Ικαρία, η Πράμνη, όπου αναπτύσσονται τα αμπέλια ("πραμνία άμπελος") από τα οποία προέρχεται ο πράμνειος οίνος. Σημειώνεται ότι και οι δύο αυτές εκδοχές ανάγονται στην αρχαιότητα.

Σε κάθε περίπτωση είναι βέβαιο ότι ο «πράμνειος οίνος» είναι ένα εξαιρετικό είδος κρασιού, που είχε από τα αρχαία χρόνια διαφημιστεί στις ελληνικές χώρες της εποχής. Οι γεωργοί της Ικαρίας, με συστηματική καλλιέργεια και εξειδίκευση, είχαν κατορθώσει να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο τα γνωστά αμπέλια του νησιού, παράγοντας και διακινώντας ένα επώνυμο παραδοσιακό προϊόν.

Μέρος αυτού του κειμένου προέρχεται από άρθρο του κου Ν. Αφιανέ στο περιοδικό της Εταιρίας Ικαριακών Μελετών (Ιούλιος - Δεκέμβριος 2006)