Το δάσος του Ράντη καταστρέφεται από αποίμενη κτηνοτροφία

Στην Ικαρία έχουμε ένα φυσικό φαινόμενο μεγάλης ομορφιάς και οικολογικής αξίας. Είναι το δάσος του Ράντη που βρίσκεται στο κέντρο του νησιού. Περιτριγυρίζεται βορειοανατολικά από τα χωριά Φραντάτο, Πετροπούλι, Κοσοίκια μέχρι τον Άγιο Δημήτριο και νοτιοδυτικά από το παλιό μονοπάτι προς Ράχες, Παπουτσοκρύφτη μέχρι «Μεγάλοφο» και «Αρνοπέζα».

Το δάσος αυτό, από τα πλούσια της Ευρωπαϊκής Ηπείρου, περιλαμβάνει ορισμένα φυτά όπως τον «Άργιο» , ένα είδος βελανιδιάς και του «Άνδρακλα» ένα είδος κουμαριάς σπάνιο είδος σε όλο τον κόσμο. Επίσης η γεωμορφολογία του εδάφους με τις έντονες μεταπτώσεις ύψους και βάθους παρουσιάζει μεγάλο ορυκτολογικό ενδιαφέρον που μαρτυρά στον γνώστη ερευνητή την αρχέγονη δημιουργία του νησιού.

Και όμως αυτό το υπέροχο δάσος (που κάτω από άλλες προϋποθέσεις θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών και πλούτο για την τοπική κοινωνία), η ελληνική πολιτεία με τις υπηρεσίες της και η Ικαριακή κοινωνία με αδικαιολόγητη αμέλεια δεν είναι σε θέση να το προστατεύσει. Το αφήνει να καταστρέφεται από ένα είδος «παρασιτικής κτηνοτροφίας» που αφού εξαφάνισε τα θαμνώδη φυτά, τώρα καταστρέφει και τα μεγάλα δέντρα. Η διάβρωση του εδάφους έχει προχωρήσει σε τέτοιο σημείο που πλέον πολλές περιοχές έχουν καταστραφεί δια παντός. Η αιολική ενέργεια στο αποψιλωμένο από χαμηλά φυτά έδαφος αφαιρεί κάθε χρόνο εκατομμύρια τόνους από τα ελαφρά επιφανειακά χώματα και τα μεταφέρει χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά μέσα στο πέλαγος. Μένουν επάνω στο έδαφος τα χαλίκια, οι μεγάλες πέτρες και οι βράχοι, που δεν συγκρατούν τόσο νερό κατά τους χειμερινούς μήνες όσο ένα καλυμμένο έδαφος από φυτά και τύρφη. Το αποτέλεσμα είναι να επηρεάζονται αρνητικά και τα μεγάλα δέντρα. Δεν υπάρχει αρκετό νερό στο χώμα κατά τους θερινούς μήνες και πολλά είδη φυτών ξεραίνονται. Είδη οι «Γλυστροκουμαριές» έχουν αποδεκατιστεί, όπως και το «άναμα» έχει εξαφανιστεί από πολλές περιοχές.
Ο δρόμος που διανοίχτηκε βόρεια από το Μάραθο και φτάνει μέχρι Παπουτσοκρύφτη για το σκοπό της δασοπυρόσβεσης, έχει μεταβληθεί σε δίοδο κάθε παράνομης δραστηριότητας από την υλοτόμηση, μέχρι την μεταφορά κοπαδιών αγελάδων μέσα στο δάσος. Μάλιστα στις περιοχές του δάσους που ενδημούν πλέον οι αγελάδες, οι ιδιοκτήτες τους υλοτομούν δέντρα Άργιων και τα ρίχνουν κάτω στο έδαφος για να βοσκηθούν από τα ζώα, διότι στο έδαφος η βλάστηση φυτών έχει καταστραφεί. Το δάσος του Ράντη στο άμεσο προσεχές μέλλον με μαθηματική ακρίβεια θα έχει την τύχη της απερήμωσης που είχε το Πέζι, η Εριφή, Τα Αμμούδια .
Το ερώτημα που τίθεται επιτακτικά είναι γιατί η ελληνική πολιτεία με τις υπηρεσίες της και η τοπική Ικαριακή κοινωνία δεν είναι σε θέση να προστατέψουν το περιβάλλον;
Μήπως δεν γνωρίζουν ότι τα δάση αποτελούν κρίκο στην αλυσίδα του κύκλου του νερού και του άνθρακα;
Μήπως δεν γνωρίζουν ότι η αποίμενη και παρασιτική κτηνοτροφία καταστρέφει τον ίδιο του πόρο από τον οποίο εξαρτάται και ότι αυτού του είδους η κτηνοτροφία αυτοκαταστρέφει το μέλλον της;
Μήπως δεν γνωρίζουν ότι το πράσινο Ικαριακό τοπίο αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα του νησιού στα πλαίσια ακόμα και της οικονομίας του τουρισμού και ότι πρέπει να προστατευτεί και γι’ αυτόν ακόμα το λόγο;
Ο γράφον πιστεύει ότι τις επιπτώσεις της απερήμωσης όλοι πλέον τις γνωρίζουν. Τι είναι όμως εκείνο που κάνει την τοπική κοινωνία να είναι «μαγκωμένη» και να μην είναι σε θέση να πάρει εγκαίρως τις κατάλληλες υλοποιήσιμες αποφάσεις για να προστατεύσει τη δημόσια περιουσία του και να εξασφαλίσει αυτή την περιουσία και για τις επόμενες γενιές ανθρώπων.
Η βαθύτερη αιτία είναι ότι έχει λείψει από την Ικαριακή κοινωνία ένας ελάχιστος βαθμός κοινωνικής συνοχής, αναγκαίος για να ξεπερνάει η κοινωνία τα όποια συντεχνιακά, επικαιρικά συμφέροντα που αντίκεινται στα γενικά συμφέροντα του νησιού.
Το νησί περνά εδώ και μερικές δεκαετίες μια μεταβατική φάση επικίνδυνη και ρευστή, κατά την οποία αδυνατεί να προστατεύσει το πολιτισμικό παρελθόν και να εξασφαλίσει ένα σίγουρο μέλλον στα πλαίσια των νέων παγκοσμιοποιημένων κοινωνικών συνθηκών.

Την αφορμή για να γραφτεί αυτό το κείμενο την έδωσε μια απόφαση την Διεύθυνσης Δασών Σάμου, να απαγορευτεί η βόσκηση για τρία χρόνια μέσα στο δάσος του Ράντη. Μια απόφαση όμως που εδώ και ένα χρόνο δεν εκτελείται διότι όλοι οι υπεύθυνοι φορείς για να εκτελεστεί η απόφαση αδιαφορούν ελληνικότατα!: Δήμος, Αστυνομία, Δασαρχείο, Διεύθυνση Δασών Σάμου μαζί βέβαια και ο Σύλλογος Κτηνοτρόφων Ικαρίας, δεν κάνουν τίποτα για να εκτελεστεί η απόφαση. Όλοι τους βέβαια έχουν κάποια δικαιολογία η οποία οδηγεί στην κωλυσιεργία και την αναποτελεσματικότητα. « Όλοι θέλουν αλλά δεν μπορούν». Αλλά είναι και κάποιες που δικαιολογούν την καταστροφή του περιβάλλοντος προκειμένου να επιβιώσουν « οι φτωχοί κτηνοτρόφοι»!!! Μια φτώχεια βέβαια που καμιά σχέση δεν έχει με εκείνη την πραγματική φτώχεια των Ικάριων που προκειμένου να επιβιώσουν, ξεπάτωσαν από τη ρίζα τις βελανιδιές για να πουλήσουν το κάρβουνο. Σήμερα οι φτωχοί κτηνοτρόφοι παλεύουν για να έχουν όπως είπε κάποιος τρία αυτοκίνητα και πέντε κινητά τηλέφωνα μέσα στην οικογένεια του. Αν είναι έτσι λοιπόν ας πάρουν και οι φτωχοί ψαράδες αντί δίχτυα και αγκίστρια, κάσες με εκρηκτικά και να πηγαίνουν για ψάρεμα. Ας τα διαλύσουμε όλα προβάλλοντας έναν ψεύτικο και υποκριτικό οίκτο.
Αλλά όλα αυτά δεν είναι τίποτα παρά φαινόμενα ανημποριάς, έλλειψης θάρρους να σχεδιαστεί έτσι το μέλλον για να ζήσουν όλοι καλά και με αξιοπρέπεια.

Εδώ και τρία χρόνια, όπως διαβάζουμε στο πρώτο τεύχος του «Δελτίου Καιρών», διοργανώθηκε στον Εύδηλο από τον Αναπτυξιακό Σύνδεσμο Δήμων Ικαρίας, ημερίδα με θέμα ‘την καταγραφή – αποτύπωση των δημοτικών εκτάσεων και την ορθολογική χρήση τους στην Ικαρία». Ρωτάμε τι έγινε από τότε ως προς το σταμάτημα της καταστροφής του περιβάλλοντος στο νησί; Ως προς το αποτέλεσμα δεν έχει γίνει τίποτα. Η καταστροφή που προκαλεί η αποίμενη κτηνοτροφία συνεχίζεται.
Η έλλειψη οργανοτικότητας; Η γραφειοκρατία; Το μικροκομματικό και πελατειακό μας κράτος και οι υπηρεσίες; Ο «προοδευτικός συντηρητισμός μας, τα μικροσυμφέροντα; Όλα αυτά μαζί και ένα - ένα ξεχωριστά «μαγκώνουν» την Ικαριακή κοινωνία και δεν της επιτρέπουν να προσδιορίσει θετικά το μέλλον της.

Για το Σωματείο «Νικαριά»
Γιώργος Μιχαλεκάκης